Xesús Gómez Sobrino na "Gran Enciclopedia Gallega"

Sobrino, asistindo en 1969 ao Congreso da Inmaculada en Bom Xesús de Braga

LEMBRANZA DO XXXIV ANIVERSARIO DO PASAMENTO DO CÓENGO XESÚS GÓMEZ SOBRINO

Nesta ocasión faremos unha breve reseña histórico-biográfica de Jesús Gómez Sobrino, empregando como referencia bibliográfica, entre outras, a completa biografía que fixo o amigo Ernesto Iglesias Almeida e que se recolle no nº3 da revista Castellum Tyde do Instituto de Estudios Tudenses (2010-11), páxina 7; e tamén do texto que figura na “Gran Enciclopedia Gallega”, de X.M.T.

Xesús Gómez Sobrino, naceu na vila da Guarda o 8 de Nadal de 1935, festividade da Inmaculada. Fixo estudos no Seminario Diocesano de Tui, 1947-1952, doutorándose en Dereito Canónico na Universidade Gregoriana de Roma, cuxa tese mereceu un “sobresaínte cum laude”.

Simultaneando con ditos estudos, participou en diferentes cursos de arqueoloxía no “Pontificio Instituto de Arqueoloxía”. Ao regresar de Roma, foi nomeado párroco de Amorín e Currás (Tomiño), así como profesor de Latín e Humanidades no Seminario Menor de Tui.

No ano 1970 atopámolo como profesor do Instituto de Ensino Medio de Tui e no 1973, foi nomeado cóengo da S.I. Catedral de Tui, así como encargado adxunto do Arquivo Catedralicio, Director do Museo Catedralicio e do Arquivo Histórico Diocesano.

Foi cofundador do “Equipo Arqueolóxico do Baixo Miño” en 1968. Participou en diferentes congresos sobre Arte e Historia e foi colaborador e membro de varias institucións, tanto en España como en Portugal.

O amigo Gómez Sobrino foi clave, entre outras melloras culturais da Diocese, tal como dos citados Museo Catedralicio, Arquivo Histórico Diocesano e coa colaboración do EABM, da creación do Museo Diocesano, dos que foi primeiro Director. En 1987 a Agrupación Cultural Guardesa dedicoulle o “Día das Letras Galegas”.

Xesús Gómez Sobrino foi autor de preto dun centenar de traballos monográficos de carácter histórico, xeográfico, arqueolóxico, periodístico, biográfico e relixioso, sendo pregoeiro en repetidas celebracións.

En unión do Equipo Arqueolóxico do Baixo Miño fixéronse interesantes descubertas, como multitude de xacementos arqueolóxicos, estacións rupestres, castros, ou mesmo a vila romana de Currás.

En fin, Gómez Sobrino foi un incansable estudoso e defensor do Patrimonio Histórico, Arqueolóxico e Etnográfico, máxime do Baixo Miño.

O crego, cóengo, M.I. Xesús Gómez Sobrino finou o 8 de decembro de 1986 (curiosamente esta data, a mesma na que naceu no 1935) cando cumpría 51 anos.

Amigo Gómez Sobrino, ¡que vivas na Paz de Cristo!

O noso obxectivo prioritario nesta ocasión é para lembrar, dar a coñecer e definir o contido das súas colaboracións na “Gran Enciclopedia Gallega”.

LOUREDO, San Salvador de (municipio de Mos), en colaboración de Ernesto Iglesias Almeida.

MARTÍNEZ POSE, Manuel. (Mestre da capela e organista da catedral de Tui).

MARTÍNEZ TAMUXE, Xoán (seudónimo de Xoán B. Martínez González. Sacerdote secularizado en 1976, historiador).

MORGADÁNS, Santiago de (municipio de Gondomar).

MOSCOXO, San Paio de. Concello de pazos de Borbén.

MOSENDE, San Xurxo de. (Concello de Porriño).

NOGUEIRA, José Ignacio. (Mestre de arquitectura e canteiro, veciño de Goián-Tomiño).

NOVÁS GAYOSO, Juan Francisco de (mestre de cantería, Pazos de Reis-Tui).

NOVÁS I LEMOS, Domingo Antonio (mestre de cantería, arquitecto de Pazos de Reis-Tui).

NOVÁS I LEMOS, Manuel Francisco de. Mestre de cantería de Pazos de Reis-Tui.

NÚÑEZ GESTOSO, Manuel. Sacerdote de Viseiro (A Estrada), profesor do seminario de Tui, escritor.

PARAMOS, San Xoán de. Concello de Tui. En colaboración de E.I. Almeida.

PAZOS DE REIS, Nosa Señora do Sagrario, Tui. En colaboración de Ernesto I. Almeida.

PÉREZ DE LA ROCHA, Simón Antonio, de Tui. Prateiro especialista da catedral tudense.

PEXEGUEIRO, San Miguel de. Concello de Tui.

PONTELLAS, Santiago de. Concello de Porriño.

RANDUFE, Santa María da Guía de. Concello de Tui.

RIBADELOURO, Santa Comba de. Concello de Tui.

ROLÁN DE SANTA CRUZ, Francisco. Pintor e dourador do Concello da Guarda.

SALVADO Y ROTEA, Rosendo. Bispo de Puerto Victoria (Australia). Natural da cidade de Tui. En colaboración de E.I. Almeida.

TUI. Municipio da provincia de Pontevedra e diocese de Tui-Vigo, en colaboración de Aquilino González Santiso.

VILLA ALONSO, Juan Santos. Sacerdote de Eiras (O Rosal), autor da primeira “Gramática Latina” (1854), profesor do Seminario de Tui.

Ler máis

Achádego dunha asa de ánfora romana en O Rosal

Cruceiro de Lamas e poste onde apareceu a asa

Fai poucos días -antes do confinamento- saín como de costume a pasear pola vila, partindo do Calvario, en dirección ao barrio das Medas, xuradía de Novás.

Cando pasaba polo lugar de Lamas, acordei observar a cantidade de auga que da Fonte de Tiarxo, levaba agora o novo regato de cemento... Ía, en verdade, cheo.

Dito rego pasa pola cabeceira das fincas á esquerda da estrada que leva á ermida de San Sebastián, nas inmediacións e a poucos metros do cruceiro de Lamas.

O que en primeiro lugar me sorprendeu foi observar -nun chanzo dos novos postes de formigón da luz, que se levanta entre o citado rego e a leira- un trozo de cerámica.

Cando me acheguei a dito poste da luz, puiden recoñecer con grande sorpresa e admiración, que se trataba dunha "asa de ánfora romana, parte moi definida da mesma".

Nada raro, pois, o atopar este fragmento arqueolóxico nesta zona, xa que, a menos de 300 metros cara ao Norte, se emprazan os populares "Castros de Francia".

Estes xacementos foron estudados en 1939 polo historiador e cóengo guardés, D. Juan Domínguez Fontela; e a menos de 200 metros cara ao Leste, atópase tamén a Praza do Calvario (casa do Concello e igrexa), considerada igualmente xacemento arqueolóxico.

O que máis si me chamou a atención, foi tanto o lugar onde foi colocado, intencionadamente, ese cacho de ánfora, como o que fora recollido e retirado do lugar en que se atopaba.

Coidamos sería localizada nas inmediacións ou na propia finca, que os donos traballan. Ben seguro que dita peza puido chegar ata aquí por "arrastre". Por aquel ocorrente rosaleiro situalo nese curioso lugar, puido salvarse do seguro esquecemento. 

Pola contra, grazas a esa novidosa exposición no poste, salvouse dita peza, todo un auténtico documento arqueolóxico, que axuda a un maior coñecemento da romanización no noso concello do Rosal.

Longo máximo, 12 cm; longo mínimo, 9 cm; ancho, 5 cm; grosor: 3 cm

Para unha maior información sobre esa peza da "ánfora romana", diremos que é moi simbólica e típica da alfarería da época e se considera herdanza e modelo dos envases gregos. Vasilla de formas e partes ben definidas: con boca, pescozo con asa a cada lado, panza e pé, remate non plano, senón de forma de pivote.

A ordinaria altura da ánfora era sobre 1 metro; a súa capacidade, de 45 a 56 litros. Ditas vasillas, eran por suposto, de barro cocido con certo barnizado interior de resina. Se pechaban con tapas, xa de cortiza, xa de madeira, suxeita con pez.

As ánforas eran apropiadas para o trasporte naval, tanto de viño (vinarias) como de aceite (oleáreas). En menos cantidades, mel, aceitunas, salazón de peixe, salsas aromáticas, cereais...

Ánfora no Museo de Santa Trega (A Guarda)

Soían levar a correspondente garantía e signo externo de significación comercial. Dita mercancía, cando se transportaba en naves, era protexida con palla, esparto ou material semellante. A súa carga e descarga, ordinariamente, se facía mediante esclavos ou tamén con persoal profesional.

Se o transporte era a lugar próximo, se realizaba en carros. Aínda, tamén neste caso, o transporte consistía en pasar unha corda entre as ás, ou unha tira de coiro de modo que se puidera introducir por ela un pau de forza suficiente para resistir o peso e que colocaban ao ombreiro dos porteadores.

Por exemplo, unha nave de máis de 2000 ánforas, era considerada, sen dúbida, como unha das maiores.

A maioría das cerámicas (industrias) atopábanse no posible en lugares máis cercanos aos embarques. Moitos dos desembarques, posiblemente, se realizarían en praias, facendo de portos.

Esta asa, singular peza arqueolóxica, é todo un verdadeiro documento que nos informa como tan significativo material romano chegaba embarcado aos nosos poboados galaico-romanos.

Este noso documento arqueolóxico, será depositado no Museo Municipal-Centro Etnográfico da Vila do Rosal.

BIBLIOGRAFÍA

-Domínguez Fontela, Juan. "El castro de El Rosal (La Guardia)". Faro de Vigo, 1939.

-Beltrán Lloris, Miguel. Las ánforas romanas en España. (Zaragoza, 1970).

Ler máis

A capela de San Martiño, protagonista do almanaque da CMVMC de Santa Mariña do Rosal

Un ano máis, a nosa Comunidade de Montes de Santa Mariña do Rosal edita o almanaque correspondente ao actual, 2020.

A ilustración do mesmo, recolle a ermida de San Martiño, no monte da Valga, xuradía de Fornelos. Móstrase dita ermida pola parte posterior, isto é, a ábsida.

Detalle positivo da nosa Comunidade, xa que esta anual costume contribúe a un maior coñecemento e valoración do Patrimonio histórico, nesta ocasión, relixioso, da parroquia e concello do Rosal.

A este propósito lembramos que, segundo o historiador e cóengo guardés D. Juan Domínguez Fontela, dita ermida é verídica testemuña e sinal do desaparecido ermitorio (mosteiro) visigótico de San Martiño de Tours (Francia), fundado no Baixo Miño no século VII.

Foi o seu fundador o monxe natural do Bierzo (León), abade e bispo de Dumio (Braga-Portugal), San Fructuoso.

Tamén polo mentado historiador guardés, sabemos que no cume do monte de Santa Trega, entre o clero alí reunido no século XII, a fin de aprobar a constitución da Irmandade do Clamor, atopábanse os abades de Santa María de Oia, o do mosteiro de Barrantes e o do ermitorio-mosteiro do Rosal, Frai Don Pedro Martínez.

A construción da actual ermida, que hoxe podemos contemplar, data do século XVIII. Probablemente se atopase emprazada noutro lugar próximo e coa súa propia e orixinal orientación do seu altar e ábsida cara ao Nacente.

Romaría de San Martiño (1972). Foto: (X.M.T.)

Hai que lembrar que a norma primitiva e tradicional da Igrexa cristiana era que toda catedral, mosteiro, igrexa, santuario, ermida... reiterámolo, o seu altar principal (maior) debía construírse cara ao Oriente, por onde nace o sol, o día, Cristo, luz do mundo...

Sobre o ano 1779 o crego Rvdo. D. José Álvarez de Soto (Souto, lugar de Martín) acordou edificar no propio lugar da casa no Souto, unha capela dedicada á Virxe do Pilar.

Para esta edificación, acorda baixar, sen autorización do bispo, a pedra de San Martiño, que se atopaba totalmente en ruínas, para levantar a súa nova capela. Enterados os veciños de Fornelos denunciaron canto estaba ocorrendo. O bispo ordena ao crego D. José Álvarez de Soto, que rematase a construción da súa capela e que pola súa conta ten que levantar a ermida de San Martiño, como así foi. Por suposto que despois sufriu diferentes melloras.

X.M.T.

BIBLIOGRAFÍA

Apuntes sobre la Hermita de la Capilla del Pilar. (Arquivo Parroquial).

Domínguez Fontela, Juan. Apuntes soltos.

Domínguez Fontela, Juan. El Voto a Santa Tecla. Ed. Hermandad del Clamor de Santa Tecla, 1998,. páx. 54.

Martínez Tamuxe, Xoán. As ermidas, capelas e capelanías do concello do Rosal (traballo inédito).

Ler máis